Fulltrúum hópanna sjö sem völdust til þátttöku í samkeppni um skipulag lóðar Landspítala - háskólasjúkrahúss við Hringbraut var afhent samkeppnislýsing í Hringsal, Landspítala Hringbraut, fimmtudaginn 28. apríl 2005. Jóhannes M. Gunnarsson forstjóri LSH fjallaði um aðdraganda að þessum viðburði. Jón Kristjánsson heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra afhenti síðan gögnin og Ingólfur Þórisson framkvæmdastjóri tækni og eigna gerði grein fyrir samkeppnislýsingunni. Þátttakendur eiga að skila dómnefnd tillögum sínum eigi síðar en 8. september og úrslit verða tilkynnt 6. október í haust. Skipuð hefur verið 7 manna dómnefnd og er Ingibjörg Pálmadóttir fyrrverandi heilbrigðisráðherra formaður hennar.
Vefur um byggingu nýs spítala - smellið hér
Samkeppnislýsingin (pdf 1,2 Mb) - smellið hér
Nokkur atriði úr samkeppnislýsingunni:
Verkefni samkeppninnar er tvíþætt, annars vegar að skila tillögu að skipulagi fyrir skipulagssvæðið í heild sinni og hins vegar nánari skilgreining á skipulagi nýs spítala á lóðinni.
LSH er háskólasjúkrahús og aðalsjúkrahús landsins. Stefna þess er að veita heilbrigðisþjónustu sem er studd öflugu kennslu- og vísindastarfi og stenst samanburð við önnur háskólasjúkrahús. Náin tengsl eru við heilbrigðisvísindadeildir HÍ og er skipulagssamkeppnin fólgin í gerð skipulagstillagna fyrir sameiginlega lóð LSH og HÍ. Enn fremur er óskað eftir frekari útfærslu á tillögum um uppbyggingu spítalans.
Lóðin sem á að skipuleggja er 17,44 ha og afmarkast að norðan af Eiríksgötu, Barónsstíg og gömlu Hringbraut og að sunnan af nýrri Hringbraut. Á þessari lóð mega LSH og stofnanir HÍ sem tengdar eru LSH vera með samtals 171.300 m² byggingarmagn, auk bílageymslna sem verði að hluta neðanjarðar. Í samkeppnislýsingu er gert ráð fyrir því að mögulegt verði að nýta eldri byggingar að hluta eða öllu leyti og samþætta þær nýjum byggingum. Gamli kennaraskólinn, Laufásvegur 81, er friðaður samkvæmt lögum um húsafriðun og elsti hluti spítalans (1930) hefur verndargildi.
Við skipulagningu lóðarinnar hafa LSH og HÍ sett fram áætlanir um starfsemi árið 2025 og eru þær hluti af skipulagsforsendum. Miða skal við að á lóðinni verði 500 rúma háskóla- og bráðaspítali með starfsemi í flestöllum sérgreinum læknisfræðinnar. Til viðbótar eru 65 rúma geðdeild, 80 rúma sjúklingahótel, 24 rúma gjörgæsludeild, 22 rúma gjörgæsla nýbura, 24 rúma gæsludeild og 10 rúma geðgjörgæsludeild. Í áætlun LSH er gert ráð fyrir að unnt sé að fjölga almennum rúmum spítalans úr 500 í 600 og geðdeildarrúmum úr 65 í 105.
LSH áformar að veita í framtíðinni göngudeildarþjónustu á breiðum grunni og að hún taki til hvers kyns þjónustu af því tagi. Jafnframt stefnir spítalinn að aukinni "ambulant" þjónustu frá því sem nú er og að starfsemi legudeilda dragist saman.
LSH setur fram þær forsendur að dag- og göngudeildarstarfsemi verði að mestu komið fyrir í sér byggingu eða þannig aðskilin frá annarri starfsemi að auðvelt sé að vera með annað rekstrarform en almennt er á spítalanum. Þar verði gert ráð fyrir 207.000 komum árlega á göngudeildir og að dagdeildarrými verði 116. Í dag- og göngudeildarbyggingu eru áætlanir um 5 dagdeildarskurðstofur.
Lögð er áherslu á að komið verði á bráðakjarna til að skapa nálægð bráðamóttöku, myndgreiningar, skurðstofa og gjörgæslu. Spítalinn hefur markað þá stefnu að í uppbyggingunni verði bráðakjarni fyrsti áfangi framkvæmda, annar áfangi verði klínískar rannsóknardeildir og þriðji áfangi dag- og göngudeildir.
LSH er háskólaspítali þar sem lögð er áhersla á kennslu og rannsóknir og skal það endurspeglast í hönnun hans. Starfsmenn LSH og HÍ vinna mikið saman að rannsóknum og kennslu og oft er sami starfsmaður bæði ráðinn hjá LSH og HÍ.
Áætlanir HÍ eru að nemendafjöldi í grunnnámi í heilbrigðisvísindum verði 1.564 og að doktors- og meistaranemar verði 524. Áformað er að flytja Tilraunastöð HÍ í meinafræði inn á lóðina. HÍ áætlar að húsnæðisþörf stofnana hans sem tengdar eru LSH sé 29.660 fm.
Í skipulagsforsendum er sett fram áætlun um uppbyggingu Lífvísindaseturs þar sem rannsóknastarfsemi HÍ og LSH er byggð upp saman.
Keppendur þurfa að taka tillit til margra mismunandi umhverfisþátta svo sem umferðarþunga kringum og inn á skipulagssvæðið, fyrirhugaðra Holtsganga, flugvallarins og nálægðar við miðbæ Reykjavíkur en jafnframt hafa að leiðarljósi að svæðið verði hluti borgarmyndarinnar og sameini ólíka þætti í umhverfi þess.
Skipulagning starfseminnar á að miðast við að þarfir sjúklingsins séu ávallt í miðdepli á nútímalegu háskólasjúkrahúsi. Sjúklingurinn fái bestu heilbrigðisþjónustu sem völ er á og aðgengi að henni verði gott. Hönnun sjúkrahússins skal vera í samræmi við niðurstöður viðurkenndra rannsókna um áhrif skipulags og húsnæðis á árangur meðferðar (evidence based design).
Fyrirkomulag bygginga skal vera þannig að fólki finnist það velkomið og eigi auðvelt með að rata og komast leiðar sinnar.
Lögð verði áhersla á náttúrulega birtu (dagsljós) í rýmum sem sjúklingar og starfsmenn dveljast í og útsýni þar sem því verður viðkomið.
Miðað skal við nýjustu upplýsingatækni í starfseminni, þar á meðal rafræna sjúkraskrá og að spítalinn verði "pappírslaus" þegar hann verður byggður.
Aðstaða fyrir starfsmenn, nemendur og kennara skal vera góð og LSH aðlaðandi vinnustaður. Þetta tekur til allra þátta, svo sem búningsaðstöðu, matsölu, dagsbirtu og hljóðvistar.
Byggingar eiga að verða sveigjanlegar þannig að auðvelt sé að aðlaga þær breyttri starfsemi. Stöðlun rýma er ákjósanleg og að rýmin séu fjölnota.
Umhverfi sjúkrahússins þarf að vera áhugavert og aðlaðandi fyrir gesti og starfsmenn. Lögð er áhersla á græn svæði og útigarða og að bílum sé sem mest komið í bílastæðahús.
Sjúklingurinn á að vera í fyrirrúmi og gætt að vinnuaðstöðu starfsfólks. Legudeildir verði byggðar upp af fjölnota einbýlum. Þar geti dvalist jöfnum höndum sjúklingar sem gangast undir skurðaðgerðir, sjúklingar sem eru til meðferðar hjá lyflæknum eða sjúklingar öldrunarlækninga og endurhæfingar. Á legudeildum verði rými fyrir hjólastóla, sjúklingalyftur og nauðsynleg tæki til röntgenrannsókna. Á einbýlum verði hægt að veita alla hjúkrunarmeðferð, sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun og framkvæma minni háttar inngrip, svo sem mænuholsástungur og speglanir. Herbergin skulu vera þannig útbúin að hægt sé að annast sjúklinga á sömu stofu allan tímann sem þeir dveljast á sjúkrahúsinu, að undanskilinni dvöl á gjörgæsludeildum. Sérhvert herbergi þarf aðstöðu fyrir snyrtingu, böðun og rými fyrir nauðsynlegustu hjúkrunarvörur. Gert skal ráð fyrir því að ættingjar geti dvalist á herbergjum. Hönnun legudeilda skal taka mið af því að hágæslu sé sinnt þar. Hágæsla er millistig milli legudeildar og gjörgæsludeildar þar sem hægt er að hafa nánara eftirlit með sjúklingum með auknum fjölda starfsfólks og meiri vöktunartækjabúnaði en á almennum legudeildum.
Hönnun deilda þarf að taka mið af fullnægjandi sýkingavörnum, svo og hagræðingu í rekstrarkostnaði. Legudeildir eiga að geta mætt breyttum aðstæðum, hýst fleiri en eina sérgrein og auðvelt sé að nýta þær sem fimm daga deild eða dagdeild, þegar það á við. Deildir skulu vera með björtum og rúmgóðum einbýlum sem öll verða af sömu stöðluðu stærðinni. Hverju legudeildarrými skal skipt í einingar sem hver um sig inniheldur ákveðinn fjölda rúma, t.d. átta til tólf rúm, og er hverri einingu þjónað frá vaktherbergi sem veitir góða yfirsýn.
Gott sameiginlegt rými fyrir samveru sjúklinga og aðstaða fyrir aðstandendur skal vera á hverri deild. Helstu legudeildir eiga að vera þannig staðsettar að flutningur á sjúklingum og starfsmönnum taki sem skemmstan tíma.
Gera skal ráð fyrir einni bráðamóttöku og þangað komi allir sem þurfa á bráðaþjónustu að halda. Í tengslum við bráðamóttökuna verði mjög góð aðkoma sjúkrabíla og lendingarpallur fyrir þyrlu.
Við hönnun skal taka sérstakt tillit til sýkingarvarna, meðal annars varðandi tæknikerfi og skipulag. Einnig verði gætt að sérstöðu LSH sem aðalspítala landsins og því að hann þurfi að geta tekist einn og nánast óstuddur á við farsóttir.
Ljósmynd: Jóhannes M. Gunnarsson fostjóri LSH í ræðustól með Jóni Kristjánssyni heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra og Ingibjörgu Pálmadóttur formanni dómnefndar.
Vefur um byggingu nýs spítala - smellið hér
Samkeppnislýsingin (pdf 1,2 Mb) - smellið hér
Nokkur atriði úr samkeppnislýsingunni:
Verkefni samkeppninnar er tvíþætt, annars vegar að skila tillögu að skipulagi fyrir skipulagssvæðið í heild sinni og hins vegar nánari skilgreining á skipulagi nýs spítala á lóðinni.
LSH er háskólasjúkrahús og aðalsjúkrahús landsins. Stefna þess er að veita heilbrigðisþjónustu sem er studd öflugu kennslu- og vísindastarfi og stenst samanburð við önnur háskólasjúkrahús. Náin tengsl eru við heilbrigðisvísindadeildir HÍ og er skipulagssamkeppnin fólgin í gerð skipulagstillagna fyrir sameiginlega lóð LSH og HÍ. Enn fremur er óskað eftir frekari útfærslu á tillögum um uppbyggingu spítalans.
Lóðin sem á að skipuleggja er 17,44 ha og afmarkast að norðan af Eiríksgötu, Barónsstíg og gömlu Hringbraut og að sunnan af nýrri Hringbraut. Á þessari lóð mega LSH og stofnanir HÍ sem tengdar eru LSH vera með samtals 171.300 m² byggingarmagn, auk bílageymslna sem verði að hluta neðanjarðar. Í samkeppnislýsingu er gert ráð fyrir því að mögulegt verði að nýta eldri byggingar að hluta eða öllu leyti og samþætta þær nýjum byggingum. Gamli kennaraskólinn, Laufásvegur 81, er friðaður samkvæmt lögum um húsafriðun og elsti hluti spítalans (1930) hefur verndargildi.
Við skipulagningu lóðarinnar hafa LSH og HÍ sett fram áætlanir um starfsemi árið 2025 og eru þær hluti af skipulagsforsendum. Miða skal við að á lóðinni verði 500 rúma háskóla- og bráðaspítali með starfsemi í flestöllum sérgreinum læknisfræðinnar. Til viðbótar eru 65 rúma geðdeild, 80 rúma sjúklingahótel, 24 rúma gjörgæsludeild, 22 rúma gjörgæsla nýbura, 24 rúma gæsludeild og 10 rúma geðgjörgæsludeild. Í áætlun LSH er gert ráð fyrir að unnt sé að fjölga almennum rúmum spítalans úr 500 í 600 og geðdeildarrúmum úr 65 í 105.
LSH áformar að veita í framtíðinni göngudeildarþjónustu á breiðum grunni og að hún taki til hvers kyns þjónustu af því tagi. Jafnframt stefnir spítalinn að aukinni "ambulant" þjónustu frá því sem nú er og að starfsemi legudeilda dragist saman.
LSH setur fram þær forsendur að dag- og göngudeildarstarfsemi verði að mestu komið fyrir í sér byggingu eða þannig aðskilin frá annarri starfsemi að auðvelt sé að vera með annað rekstrarform en almennt er á spítalanum. Þar verði gert ráð fyrir 207.000 komum árlega á göngudeildir og að dagdeildarrými verði 116. Í dag- og göngudeildarbyggingu eru áætlanir um 5 dagdeildarskurðstofur.
Lögð er áherslu á að komið verði á bráðakjarna til að skapa nálægð bráðamóttöku, myndgreiningar, skurðstofa og gjörgæslu. Spítalinn hefur markað þá stefnu að í uppbyggingunni verði bráðakjarni fyrsti áfangi framkvæmda, annar áfangi verði klínískar rannsóknardeildir og þriðji áfangi dag- og göngudeildir.
LSH er háskólaspítali þar sem lögð er áhersla á kennslu og rannsóknir og skal það endurspeglast í hönnun hans. Starfsmenn LSH og HÍ vinna mikið saman að rannsóknum og kennslu og oft er sami starfsmaður bæði ráðinn hjá LSH og HÍ.
Áætlanir HÍ eru að nemendafjöldi í grunnnámi í heilbrigðisvísindum verði 1.564 og að doktors- og meistaranemar verði 524. Áformað er að flytja Tilraunastöð HÍ í meinafræði inn á lóðina. HÍ áætlar að húsnæðisþörf stofnana hans sem tengdar eru LSH sé 29.660 fm.
Í skipulagsforsendum er sett fram áætlun um uppbyggingu Lífvísindaseturs þar sem rannsóknastarfsemi HÍ og LSH er byggð upp saman.
Keppendur þurfa að taka tillit til margra mismunandi umhverfisþátta svo sem umferðarþunga kringum og inn á skipulagssvæðið, fyrirhugaðra Holtsganga, flugvallarins og nálægðar við miðbæ Reykjavíkur en jafnframt hafa að leiðarljósi að svæðið verði hluti borgarmyndarinnar og sameini ólíka þætti í umhverfi þess.
Skipulagning starfseminnar á að miðast við að þarfir sjúklingsins séu ávallt í miðdepli á nútímalegu háskólasjúkrahúsi. Sjúklingurinn fái bestu heilbrigðisþjónustu sem völ er á og aðgengi að henni verði gott. Hönnun sjúkrahússins skal vera í samræmi við niðurstöður viðurkenndra rannsókna um áhrif skipulags og húsnæðis á árangur meðferðar (evidence based design).
Fyrirkomulag bygginga skal vera þannig að fólki finnist það velkomið og eigi auðvelt með að rata og komast leiðar sinnar.
Lögð verði áhersla á náttúrulega birtu (dagsljós) í rýmum sem sjúklingar og starfsmenn dveljast í og útsýni þar sem því verður viðkomið.
Miðað skal við nýjustu upplýsingatækni í starfseminni, þar á meðal rafræna sjúkraskrá og að spítalinn verði "pappírslaus" þegar hann verður byggður.
Aðstaða fyrir starfsmenn, nemendur og kennara skal vera góð og LSH aðlaðandi vinnustaður. Þetta tekur til allra þátta, svo sem búningsaðstöðu, matsölu, dagsbirtu og hljóðvistar.
Byggingar eiga að verða sveigjanlegar þannig að auðvelt sé að aðlaga þær breyttri starfsemi. Stöðlun rýma er ákjósanleg og að rýmin séu fjölnota.
Umhverfi sjúkrahússins þarf að vera áhugavert og aðlaðandi fyrir gesti og starfsmenn. Lögð er áhersla á græn svæði og útigarða og að bílum sé sem mest komið í bílastæðahús.
Sjúklingurinn á að vera í fyrirrúmi og gætt að vinnuaðstöðu starfsfólks. Legudeildir verði byggðar upp af fjölnota einbýlum. Þar geti dvalist jöfnum höndum sjúklingar sem gangast undir skurðaðgerðir, sjúklingar sem eru til meðferðar hjá lyflæknum eða sjúklingar öldrunarlækninga og endurhæfingar. Á legudeildum verði rými fyrir hjólastóla, sjúklingalyftur og nauðsynleg tæki til röntgenrannsókna. Á einbýlum verði hægt að veita alla hjúkrunarmeðferð, sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun og framkvæma minni háttar inngrip, svo sem mænuholsástungur og speglanir. Herbergin skulu vera þannig útbúin að hægt sé að annast sjúklinga á sömu stofu allan tímann sem þeir dveljast á sjúkrahúsinu, að undanskilinni dvöl á gjörgæsludeildum. Sérhvert herbergi þarf aðstöðu fyrir snyrtingu, böðun og rými fyrir nauðsynlegustu hjúkrunarvörur. Gert skal ráð fyrir því að ættingjar geti dvalist á herbergjum. Hönnun legudeilda skal taka mið af því að hágæslu sé sinnt þar. Hágæsla er millistig milli legudeildar og gjörgæsludeildar þar sem hægt er að hafa nánara eftirlit með sjúklingum með auknum fjölda starfsfólks og meiri vöktunartækjabúnaði en á almennum legudeildum.
Hönnun deilda þarf að taka mið af fullnægjandi sýkingavörnum, svo og hagræðingu í rekstrarkostnaði. Legudeildir eiga að geta mætt breyttum aðstæðum, hýst fleiri en eina sérgrein og auðvelt sé að nýta þær sem fimm daga deild eða dagdeild, þegar það á við. Deildir skulu vera með björtum og rúmgóðum einbýlum sem öll verða af sömu stöðluðu stærðinni. Hverju legudeildarrými skal skipt í einingar sem hver um sig inniheldur ákveðinn fjölda rúma, t.d. átta til tólf rúm, og er hverri einingu þjónað frá vaktherbergi sem veitir góða yfirsýn.
Gott sameiginlegt rými fyrir samveru sjúklinga og aðstaða fyrir aðstandendur skal vera á hverri deild. Helstu legudeildir eiga að vera þannig staðsettar að flutningur á sjúklingum og starfsmönnum taki sem skemmstan tíma.
Gera skal ráð fyrir einni bráðamóttöku og þangað komi allir sem þurfa á bráðaþjónustu að halda. Í tengslum við bráðamóttökuna verði mjög góð aðkoma sjúkrabíla og lendingarpallur fyrir þyrlu.
Við hönnun skal taka sérstakt tillit til sýkingarvarna, meðal annars varðandi tæknikerfi og skipulag. Einnig verði gætt að sérstöðu LSH sem aðalspítala landsins og því að hann þurfi að geta tekist einn og nánast óstuddur á við farsóttir.
Ljósmynd: Jóhannes M. Gunnarsson fostjóri LSH í ræðustól með Jóni Kristjánssyni heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra og Ingibjörgu Pálmadóttur formanni dómnefndar.