Ársfundur LSH
26. apríl 2007
Ávarp formanns stjórnarnefndar, Birnu Kr. Svavarsdóttur.
Fundarstjóri, heilbrigðisráðherra, forstjóri Landspítala - háskólasjúkrahús, rektor Háskóla Íslands, starfsfólk og gestir!
Öll viljum við og fjölskyldur okkar eiga gott aðgengi að heilbrigðisþjónustunni.
Stjórnvöld hafa markað þá stefnu að hún sé veitt á jafnræðis grundvelli.
Það er mikilvægt að sátt ríki um þessa tilhögun heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Íslendingar hafa rekið öflugt heilbrigðiskerfi og staðist samanburð við það sem best gerist í þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við. Þessi árangur hefur náðst fyrst og fremst vegna þess að við höfum á að skipa vel menntuðu og hæfu starfsfólki.
Frá því ársfundur Landspítala - háskólasjúkrahús var haldinn síðast hafa átt sér stað umfangsmiklar breytingar í rekstri og starfsemi spítalans. Starfsmenn Landspítala - háskólasjúkrahúss leggja mikið á sig, meðal annars til þess að ná fram hagkvæmari rekstri jafnframt því að innleiða nýjungar í þjónustu til að mæta kröfum nútímans.
Aðstæður eru of erfiðar, til dæmis við að manna þau sérhæfðu störf sem vinna þarf á spítalanum og ekki síður vegna þess að húsakostur er ekki lengur í samræmi við kröfur nútímans. Ein þeirra breytinga sem nú er verið að innleiða er aðferð sem kölluð hefur verið stýrt flæði sjúklinga, sem er fyrst og fremst gæðastjórnun og er aðferð til að bæta þjónustu við sjúklinginn. Sett eru mælanleg markmið við komu sjúklings á bráðamóttöku og útskriftardagur áætlaður sem miðar að því að stytta legutíma og auka öryggi sjúklings auk þess að fækka innlögnum á ganga og minnka álag í hjúkrun.
Þeim sem njóta þjónustu spítalans hefur fjölgað umtalsvert og vekur athygli fjölgun meðal aldraðra einstaklinga, fólks af erlendum uppruna sem stundar hér vinnu og fjölgun ferðamanna sem leita til spítalans. Til marks um þetta þá sýna starfsemistölur fyrir liðið ár að 7.000 fleiri heimsóknir voru á dag- og göngudeildir spítalans og 3.000 fleiri komur á slysa- og bráðamóttöku samanborið við árið 2005.
Starfsemi spítalans hefur verið erfið undanfarin ár ekki síst vegna mönnunarvanda, sérstaklega í hjúkrun. Skortur á hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum hefur farið stigvaxandi undanfarna mánuði. Þannig sést að í ágústmánuði síðastliðnum vantaði 130 stöðugildi hjúkrunarfræðinga og 55 stöðugildi sjúkraliða til að halda úti fullri starfsemi á deildum spítalans eftir sumarleyfi. Stjórnendur hjúkrunar hafa unnið markvisst að því að auka festu hjúkrunarfræðinga, meðal annars með öflugri starfsþróun, viðtölum við nýráðna og þá sem hafa sagt störfum sínum lausum. Einnig er unnið að umbótum í vinnuumhverfi og auknum sveigjaleika í skipulagi vakta.
Skortur á starfsfólki hefur neikvæð áhrif á starfsandann og eykur vinnuálagið. Ástandið er erfiðast á sumarleyfistíma. Starfsfólkið þarf sín sumarfrí og afleysingarfólk þarf í allar starfstéttir meira eða minna. Þenslan og launasamkeppnin á markaðnum er með þeim hætti að vandasamt er að ná fólki til þeirra sérhæfðu starfa sem eru á spítalanum. Því er nauðsynlegt að góð samvinna sé milli spítalans og nágranna heilbrigðisstofnana um þjónustuna yfir sumarmánuðina til þess að draga úr því annasama ástandi sem skapast á einni heilbrigðisstofnun í kjölfar þess að þjónustan er dregin saman á annarri.
Það var ánægjulegt þegar stjórnvöld, Háskóli Íslands og spítalinn komu sameiginlega með tillögur sem meðal annars höfðu í för með sér fjölgun nemenda í hjúkrunarfræði.
Engu að síður er frekari aðgerða þörf.
Nú er að fara af stað rannsókn sem er samstarfsverkefni Landspítala - háskólasjúkrahúss, Háskóla Íslands, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Sjúkraliðafélags Íslands um nýtingu mannafla og þekkingar í hjúkrun. Markmiðið er meðal annars að greina í hvað tími hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða fer. Greina hvað veldur töfum í vinnu þeirra og hvernig verkaskiptingum er háttað. Vonast er til að nota megi niðurstöður rannsóknarinnar til þess að endurbæta vinnuferla og skipulag vinnunnar þannig að þekking innan hjúkrunar nýtist sem best til að mæta þörf fyrir aukna starfsemi spítalans.
Undanfarið hefur verið unnið að almennu viðhaldi og breytingum á húsakosti og bílastæðum spítalans til þess að skapa betri aðstæður fyrir starfsemina þar til flutt verður í nýjan spítala. Engu að síður gerum við okkur öll grein fyrir því að þrátt fyrir mikinn vilja til að koma núverandi starfsemi fyrir í því húsnæði sem í dag er til umráða þá þurfa stjórnendur spítalans áfram að nýta öll tiltæk úrræði til þess að styðja við starfsemina. Til dæmis hefur verið unnið ötulega að því að taka upp virkt samstarf við aðrar heilbrigðisstofnanir í landinu til þess að létta undir með Landspítala - háskólasjúkrahúsi þar til flutt verður inn í hinn nýja spítala. Þannig má nefna samstarfssamninga sem gerðir hafa verið við til dæmis Sjúkrahúsið á Akranesi, nokkur hjúkrunarheimili og Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Nútíma heilbrigðisþjónusta krefst góðs aðbúnaðs fyrir sjúklinginn og fjölskyldu hans og góðrar vinnuaðstöðu fyrir allar sérgreinar læknisfræðinnar og annarra heilbrigðisgreina.
Ég vil því hvetja alla starfsmenn til þess að standa vörð um byggingu nýs spítala, starfseminni til hagsbóta og landsmönnum öllum til heilla.
Það er skoðun mín að við Íslendingar séum á farsælli braut hvað heilbrigðisþjónustu varðar.
Við höfum byggt upp öflugt heilbrigðiskerfi á grundvelli samfélagslegrar ábyrgðar þar sem litið er á heilbrigðisþjónustuna sem mannréttindi sem ekki skuli ráðast af efnahag eða öðrum aðstæðum. Með heilbrigðislögum hefur samfélag okkar valið að axla í sameiningu ábyrgð á því að öllum Íslendingum standi til boða besta heilbrigðisþjónusta sem völ er á hverju sinni.
Til þessa hefur fjármögnun þjónustunnar byggst annars vegar á framlögum ríkisins og hins vegar á greiðslum notenda úr eigin vasa. Þriðji aðilinn hefur ekki komið að fjármögnun þjónustunnar eins og tíðkast víða erlendis þar sem kaupa má aukatryggingu fyrir tilteknum þáttum þjónustunnar sem ríkið síðan niðurgreiðir að hluta til eða að engu leyti. Hér á landi er framkvæmd þjónustunnar á höndum stofnanna sem flestar eru í eigu ríkisins en einnig er þjónusta veitt af sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsmönnum.
Við stöndum frammi fyrir því að aðstæður í samfélaginu eru breyttar. Aukin eftirspurn er eftir heilbrigðisþjónustu sem hefur síðan það í för með sér að álagið eykst og þar með kostnaður. Þar af leiðandi er nauðsynlegt að skoða þá möguleika sem bjóðast við fjármögnun og framkvæmd heilbrigðisþjónustunnar.
Mikilvægt er ætíð, að hlustað sé eftir réttmætri gagnrýni almennings um þjónustu spítalans.
En ekki síður er mikilvægt að stjórnendur spítalans upplýsi almenning um tilurð þeirra ákvarðana sem teknar eru og tengjast starfsemi spítalans hverju sinni. Það eru fjölmörg verkefni framundan en sérstakleg það framsækna verkefni að móta og þróa nýtt háskólasjúkrahús sem verður megin sjúkrahús landsmanna og heitir frá og með haustinu Landspítali.
Kæru starfsmenn, ný lög um heilbrigðisþjónustu í landinu taka gildi 1. september næstkomandi. Þar er gert ráð fyrir því að stjórnarnefndin verði lögð niður en í hennar stað verði skipuð ráðgjafarnefnd. Ég vil því nota þetta tækifæri og þakka þeim fjölmörgu starfsmönnum sem lagt hafa stjórnarnefnd lið á undanförnum árum. Ég óska forstjóra, framkvæmdastjórn, nýrri ráðgjafarnefnd og starfsfólki spítalans farsældar við áframhaldandi uppbyggingu heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Ég þakka áheyrnina.
26. apríl 2007
Ávarp formanns stjórnarnefndar, Birnu Kr. Svavarsdóttur.
Fundarstjóri, heilbrigðisráðherra, forstjóri Landspítala - háskólasjúkrahús, rektor Háskóla Íslands, starfsfólk og gestir!
Öll viljum við og fjölskyldur okkar eiga gott aðgengi að heilbrigðisþjónustunni.
Stjórnvöld hafa markað þá stefnu að hún sé veitt á jafnræðis grundvelli.
Það er mikilvægt að sátt ríki um þessa tilhögun heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Íslendingar hafa rekið öflugt heilbrigðiskerfi og staðist samanburð við það sem best gerist í þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við. Þessi árangur hefur náðst fyrst og fremst vegna þess að við höfum á að skipa vel menntuðu og hæfu starfsfólki.
Frá því ársfundur Landspítala - háskólasjúkrahús var haldinn síðast hafa átt sér stað umfangsmiklar breytingar í rekstri og starfsemi spítalans. Starfsmenn Landspítala - háskólasjúkrahúss leggja mikið á sig, meðal annars til þess að ná fram hagkvæmari rekstri jafnframt því að innleiða nýjungar í þjónustu til að mæta kröfum nútímans.
Aðstæður eru of erfiðar, til dæmis við að manna þau sérhæfðu störf sem vinna þarf á spítalanum og ekki síður vegna þess að húsakostur er ekki lengur í samræmi við kröfur nútímans. Ein þeirra breytinga sem nú er verið að innleiða er aðferð sem kölluð hefur verið stýrt flæði sjúklinga, sem er fyrst og fremst gæðastjórnun og er aðferð til að bæta þjónustu við sjúklinginn. Sett eru mælanleg markmið við komu sjúklings á bráðamóttöku og útskriftardagur áætlaður sem miðar að því að stytta legutíma og auka öryggi sjúklings auk þess að fækka innlögnum á ganga og minnka álag í hjúkrun.
Þeim sem njóta þjónustu spítalans hefur fjölgað umtalsvert og vekur athygli fjölgun meðal aldraðra einstaklinga, fólks af erlendum uppruna sem stundar hér vinnu og fjölgun ferðamanna sem leita til spítalans. Til marks um þetta þá sýna starfsemistölur fyrir liðið ár að 7.000 fleiri heimsóknir voru á dag- og göngudeildir spítalans og 3.000 fleiri komur á slysa- og bráðamóttöku samanborið við árið 2005.
Starfsemi spítalans hefur verið erfið undanfarin ár ekki síst vegna mönnunarvanda, sérstaklega í hjúkrun. Skortur á hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum hefur farið stigvaxandi undanfarna mánuði. Þannig sést að í ágústmánuði síðastliðnum vantaði 130 stöðugildi hjúkrunarfræðinga og 55 stöðugildi sjúkraliða til að halda úti fullri starfsemi á deildum spítalans eftir sumarleyfi. Stjórnendur hjúkrunar hafa unnið markvisst að því að auka festu hjúkrunarfræðinga, meðal annars með öflugri starfsþróun, viðtölum við nýráðna og þá sem hafa sagt störfum sínum lausum. Einnig er unnið að umbótum í vinnuumhverfi og auknum sveigjaleika í skipulagi vakta.
Skortur á starfsfólki hefur neikvæð áhrif á starfsandann og eykur vinnuálagið. Ástandið er erfiðast á sumarleyfistíma. Starfsfólkið þarf sín sumarfrí og afleysingarfólk þarf í allar starfstéttir meira eða minna. Þenslan og launasamkeppnin á markaðnum er með þeim hætti að vandasamt er að ná fólki til þeirra sérhæfðu starfa sem eru á spítalanum. Því er nauðsynlegt að góð samvinna sé milli spítalans og nágranna heilbrigðisstofnana um þjónustuna yfir sumarmánuðina til þess að draga úr því annasama ástandi sem skapast á einni heilbrigðisstofnun í kjölfar þess að þjónustan er dregin saman á annarri.
Það var ánægjulegt þegar stjórnvöld, Háskóli Íslands og spítalinn komu sameiginlega með tillögur sem meðal annars höfðu í för með sér fjölgun nemenda í hjúkrunarfræði.
Engu að síður er frekari aðgerða þörf.
Nú er að fara af stað rannsókn sem er samstarfsverkefni Landspítala - háskólasjúkrahúss, Háskóla Íslands, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Sjúkraliðafélags Íslands um nýtingu mannafla og þekkingar í hjúkrun. Markmiðið er meðal annars að greina í hvað tími hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða fer. Greina hvað veldur töfum í vinnu þeirra og hvernig verkaskiptingum er háttað. Vonast er til að nota megi niðurstöður rannsóknarinnar til þess að endurbæta vinnuferla og skipulag vinnunnar þannig að þekking innan hjúkrunar nýtist sem best til að mæta þörf fyrir aukna starfsemi spítalans.
Undanfarið hefur verið unnið að almennu viðhaldi og breytingum á húsakosti og bílastæðum spítalans til þess að skapa betri aðstæður fyrir starfsemina þar til flutt verður í nýjan spítala. Engu að síður gerum við okkur öll grein fyrir því að þrátt fyrir mikinn vilja til að koma núverandi starfsemi fyrir í því húsnæði sem í dag er til umráða þá þurfa stjórnendur spítalans áfram að nýta öll tiltæk úrræði til þess að styðja við starfsemina. Til dæmis hefur verið unnið ötulega að því að taka upp virkt samstarf við aðrar heilbrigðisstofnanir í landinu til þess að létta undir með Landspítala - háskólasjúkrahúsi þar til flutt verður inn í hinn nýja spítala. Þannig má nefna samstarfssamninga sem gerðir hafa verið við til dæmis Sjúkrahúsið á Akranesi, nokkur hjúkrunarheimili og Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Nútíma heilbrigðisþjónusta krefst góðs aðbúnaðs fyrir sjúklinginn og fjölskyldu hans og góðrar vinnuaðstöðu fyrir allar sérgreinar læknisfræðinnar og annarra heilbrigðisgreina.
Ég vil því hvetja alla starfsmenn til þess að standa vörð um byggingu nýs spítala, starfseminni til hagsbóta og landsmönnum öllum til heilla.
Það er skoðun mín að við Íslendingar séum á farsælli braut hvað heilbrigðisþjónustu varðar.
Við höfum byggt upp öflugt heilbrigðiskerfi á grundvelli samfélagslegrar ábyrgðar þar sem litið er á heilbrigðisþjónustuna sem mannréttindi sem ekki skuli ráðast af efnahag eða öðrum aðstæðum. Með heilbrigðislögum hefur samfélag okkar valið að axla í sameiningu ábyrgð á því að öllum Íslendingum standi til boða besta heilbrigðisþjónusta sem völ er á hverju sinni.
Til þessa hefur fjármögnun þjónustunnar byggst annars vegar á framlögum ríkisins og hins vegar á greiðslum notenda úr eigin vasa. Þriðji aðilinn hefur ekki komið að fjármögnun þjónustunnar eins og tíðkast víða erlendis þar sem kaupa má aukatryggingu fyrir tilteknum þáttum þjónustunnar sem ríkið síðan niðurgreiðir að hluta til eða að engu leyti. Hér á landi er framkvæmd þjónustunnar á höndum stofnanna sem flestar eru í eigu ríkisins en einnig er þjónusta veitt af sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsmönnum.
Við stöndum frammi fyrir því að aðstæður í samfélaginu eru breyttar. Aukin eftirspurn er eftir heilbrigðisþjónustu sem hefur síðan það í för með sér að álagið eykst og þar með kostnaður. Þar af leiðandi er nauðsynlegt að skoða þá möguleika sem bjóðast við fjármögnun og framkvæmd heilbrigðisþjónustunnar.
Mikilvægt er ætíð, að hlustað sé eftir réttmætri gagnrýni almennings um þjónustu spítalans.
En ekki síður er mikilvægt að stjórnendur spítalans upplýsi almenning um tilurð þeirra ákvarðana sem teknar eru og tengjast starfsemi spítalans hverju sinni. Það eru fjölmörg verkefni framundan en sérstakleg það framsækna verkefni að móta og þróa nýtt háskólasjúkrahús sem verður megin sjúkrahús landsmanna og heitir frá og með haustinu Landspítali.
Kæru starfsmenn, ný lög um heilbrigðisþjónustu í landinu taka gildi 1. september næstkomandi. Þar er gert ráð fyrir því að stjórnarnefndin verði lögð niður en í hennar stað verði skipuð ráðgjafarnefnd. Ég vil því nota þetta tækifæri og þakka þeim fjölmörgu starfsmönnum sem lagt hafa stjórnarnefnd lið á undanförnum árum. Ég óska forstjóra, framkvæmdastjórn, nýrri ráðgjafarnefnd og starfsfólki spítalans farsældar við áframhaldandi uppbyggingu heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Ég þakka áheyrnina.