Göngudeild lyflækninga A3

• Viðtöl og eftirlit hjá heilbrigðisstarfsfólki í kjölfar sjúkrahúslegu
• Reglulegt eftirlit hjá heilbrigðisstarfsfólki vegna langvinnra sjúkdóma
• Rannsóknir og meðferðir

Á göngudeildina koma sjúklingar í viðtal og eftirlit til lækna, hjúkrunarfræðinga eða annars fagfólks vegna lungna- ofnæmis-, og smitsjúkdóma í kjölfar sjúkrahúslegu, í reglulegt eftirlit vegna langvarandi eða alvarlegra sjúkdóma og í ýmsar rannsóknir og meðferð.

Á göngudeild lyflækninga A3 eru:

• Göngudeild lungnasjúkdóma - yfirlæknir, Sif Hansdóttir

1. Lungnarannsóknarstofa
2. Sérhæfð lungnagöngudeild
3. Sérfræðimóttaka
4. Hjúkrunarþjónusta fyrir langveika lungnasjúklinga
5. Heimaöndunarvélateymi (HÖT)

• Göngudeild ofnæmissjúkdóma - yfirlæknir, María I. Gunnbjörnsdóttir
• Göngudeild smitsjúkdóma - yfirlæknir, Erna Milunka Kojic
• Göngudeild svefntengdra sjúkdóma - yfirlæknir, Jordan Cunningham

Starfsemi

• Teymisstjóri á göngudeild lungnalækninga
• Lungnarannsóknarstofa
• Sérhæfð lungnagöngudeild
• Sérfræðimóttaka
• Speglun öndunarfæra
• Súrefnisþjónusta
• Hjúkrunarþjónusta fyrir langveika lungnasjúklinga
• Heimaöndunarvélateymi (HÖT)

Teymisstjóri á göngudeild lungnalækninga

Teymisstjóri lungna er hjúkrunarfræðingur sem sinnir sjúklingum með sjaldgæfa lungasjúkdóma í samvinnu við lækna deildarinnar. Teymisstjóri sér að auki um skipulagningu og utanumhald með greiningarferli vegna lungnakrabbameina.

Lungnarannsóknarstofa

Á lungnarannsóknarstofu eru framkvæmdar ýmsar lífeðlisfræðilegar rannsóknir sem notaðar eru til greiningar, meðferðar og eftirlits á lungnasjúkdómum. Rannsóknarstofan vinnur í samstarfi við ýmsar sérgreinar innan Landspítala.

Helstu mælingar sem gerðar eru á lungarannsókn eru: 

• Fráblásturspróf (spirometria) - Mælir heildarfráblástursgetu einstaklinga og fráblástur á einni sekúndu
• Loftdreifipróf (DLCO) - Mældur er flutningur súrefnis úr andrúmslofti til lungnablóðrásar
• Lungnarúmmálspróf (TLC, FRC) - Mælt er heildarloftrými lungna
• Nituroxíðpróf (NO-próf) - Mælir nituroxíð í útöndunarlofti
• Sveiflupróf (Oscillometry) - Sveiflupróf mælir viðnám í loftvegum
• Berkjuauðertnipróf - mælir hversu auðveldlega lungnaberkjurnar dragast saman við áreiti
• Áreynslupróf - rannsakar afkastagetu lungna og hjarta undir álagi

Sérhæfð lungnagöngudeild

Sérhæfð lungnagöngudeild er ætluð sjúklingum með sjaldgæfa lungnasjúkdóma sem þarfnast sértækrar meðferðar. Þar starfa læknar og hjúkrunarfræðingar í teymisvinnu við greiningu, meðferð og eftirlit.

Sérfræðimóttaka

Sérfræðimóttaka er ætluð sjúklingum með lungnaeinkenni sem þarfnast bráðrar greiningar, og þurfa skjóta aðkomu lungnasérfræðings án innlagnar.

Bókanir á göngudeildir lungnalækna fara eingöngu fram gegn tilvísun frá lækni.

• Eftirlit sjúklinga með ígrædd lungu 
  Sjúklingar sem eru með ígrædd lungu eða eru á biðlista fyrir lungnaígræðslu eru í eftirliti og meðferð á göngudeild lungnalækninga. Læknar og hjúkrunarfræðingar deildarinnar sinna því í teymisvinnu.
  
  
• Eftirlit sjúklinga með millivefjasjúkdóma í lungum
  Sjúklingar sem eru á sérhæfðri meðferð vegna millivefjasjúkdóma eru í eftirliti og meðferð á göngudeild lungnalækninga. Læknar og hjúkrunarfræðingar deildarinnar sinna því í teymisvinnu.

Speglun öndunarfæra

Speglunardeild er með aðstöðu á göngudeild A3. Þar fara fram berkjuspeglanir.

Súrefnisþjónusta Landspítala

Leiðbeiningar um umsókn á heimasúrefni

Þegar beiðni um súrefni hefur borist og verið samþykkt veitir hjúkrunarfræðingur einstaklingum og aðstandendum hans fræðslu um notkun og umgengni við súrefni og útvegar viðeigandi tæki og búnað í samstarfi við þjónustuaðila. Fræðsla og eftirfylgni er í flestum tilvikum í formi fjarþjónustu. Nýjar beiðnir þurfa að berast fyrir hádegi og eru afgreiddar jafnóðum og þær berast. Búnaður er afhentur næsta virka dag.

Tæki og búnaður vegna súrefnismeðferðar heima 

Flestir sem nota súrefni heima eru með súrefnissíu. Það er rafknúið tæki sem tekur til sín andrúmsloft og síar úr því súrefni sem er svo leitt í slöngu til notanda.
Þetta er ódýrasti kosturinn ef um er að ræða langtímameðferð. Þetta er líka nokkuð öruggt þar sem sían geymir ekki súrefni inn á sér þegar slökkt er á vélinni. Slangan sem tengist við síuna getur verið allt að 15 m löng og er því hægt að staðsetja vélina á einum stað í íbúðinni.

Sían gengur fyrir rafmagni þannig að rafmagnsreikningurinn hækkar. Hægt er að sækja um uppbót á lífeyri vegna aukins rafmagnskostnaðar til Tryggingastofnunar. Flestir súrefnisþegar fá einnig ferðabúnað til að nota þegar þeir dvelja utan heimilis.

Hjúkrunarþjónusta fyrir langveika lungnasjúklinga

Starfsemin felst í sérhæfðri hjúkrunarstýrðri þjónustu við langveika lungnasjúklinga og fjölskyldur þeirra. Byggt er á þverfaglegri samvinnu við lækna, sjúkraþjálfara, iðjuþjálfa, næringarráðgjafa, félagsráðgjafa og fleiri fagaðila.

Samskipti og þjónusta við sjúklinga og fjölskyldur fer fram með heimavitjunum, komum á göngudeild og fjarþjónustu.

Hjúkrunarfræðingar teymisins hafa innbyrðis sérhæfingu og sinna margvíslegum verkefnum: 

• Stuðningi og ráðgjöf við sjúklinga með langvinna lungnasjúkdóma og fjölskyldur þeirra
• Aðstoð til reykleysis
• Þjónustu og stuðningi við notendur heimaöndunarvéla
• Stuðningi við sjúklinga sem nota svefnöndunartæki að nóttu vegna langvinns lungnasjúkdóms
• Kennslu, stuðningi og aðstoð við fjölskyldu og umönnunaraðila þeirra sem nota lífsbjargandi heimaöndunarvélar
• Tilvísanir í teymið berast frá heilbrigðisstarfsfólki og eru metnar á vikulegum fundi

Fræðsluefni:

• Langvinn lungnateppa – upplýsingar fyrir sjúklinga og aðstandendur
• Langvinn lungnateppa – ráðleggingar um næringu
• Lungnatrefjun
• Öndunarmælingar

Heimaöndunarvélateymi (HÖT)

HÖT er þverfaglegt teymi hjúkrunarfræðinga og lækna með sérþekkingu í meðhöndlun sjúklinga sem þurfa að nota innri eða ytri öndunarvél. Notkun öndunarvéla reynist stundum nauðsynleg í kjölfar lungnasjúkdóma og öndunarbilunar, sem orsakast af minnkandi styrk eða rýrnun vöðva vegna sjúkdóma eða slysa. HÖT veitir ráðgjöf innan og utan Landspítala, það kemur að mati, greiningu meðferð og eftirfylgd sjúklings og fjölskyldu hans. Það skipuleggur og samhæfir aðkomu fagaðila að meðferð og stuðningi eftir þörfum hverju sinni.

Sjá einnig:

• Heimaöndunarvélateymi (HÖT)
• Fræðslusíða um MND
• Upplýsingarit um HÖT teymið

Myndskeið:

• Lungnarannsóknarstofa Landspítala 

Starfsemi

Þar fara fram ýmis ofnæmispróf til að greina lyfja- eða fæðuofnæmi og afnæming. Þar fara einnig fram húðpróf fyrir mismunandi ofnæmisvökum og kennsla á notkun astmalyfja og ákveðinna líftæknilyfja.

Fræðsluefni

Starfsemi

Göngudeild smitsjúkdóma hefur lögbundið hlutverk og er starfrækt skv.16. grein Sóttvarnalaga (L.19/1997) um tilkynningskylda sjúkdóma. Á göngudeildinni starfa saman smitsjúkdómalæknar og hjúkrunarfræðingar. Þar fer fram greining, eftirfylgni, smitrakning, fræðsla og stuðningur vegna einstaklinga með tilkynningarskylda smitsjúkdóma, einkum HIV, lifrarbólgu C og berkla. Að sama skapi sinnir göngudeildin HIV forvörnum og býður upp á fyrirbyggjandi lyfjameðferð fyrir (PrEP - pre-exposure prophylaxis) og eftir (PEP - post-exposure prophylaxis) mögulega HIV útsetningu.

Á göngudeild smitsjúkdóma er einnig starfrækt lágþröskulda móttaka þar sem einstaklingum með minniháttar sýkingar tengdum notkun vímuefna í æð er sinnt. Unnið er út frá hugmyndafræði skaðaminnkunnar en markmið þjónustunnar er að auðvelda aðgengi og bæta þjónustu við hópinn, auk þess að draga úr álagi á Bráðamóttöku.

Göngudeildin sinnir bæði sjúklingum með flóknari sýkingar sem krefjast lengri sýklalyfjameðferðar í æð og útskrifast heim með stuðningi göngudeildar smitsjúkdóma og lyfjablöndunar og lyfjagjöf hjá sjúklingum sem greinast með COVID-19 og þurfa sérhæfða lyfjameðferð í æð.

Fræðsluefni

Starfsemi 

Verkefni göngudeildar svefntengdra sjúkdóma

• Meðferð og eftirfylgd einstaklinga með kæfisvefn
• Meðferð og eftirfylgd með einstaklingum sem nota svefnöndunartæki
• Endurnýjun búnaðar

Göngudeildin sinnir meðferð kæfisvefns. Flestir þeirra sem greinast með kæfisvefn fara á meðferð með svefnöndunartæki. Meðferð/innstilling með svefnöndunartæki hefst annað hvort heima eða á göngudeild svefntengdra sjúkdóma. Hjúkrunarfræðingar deildar veita fræðslu, stuðning og sinna eftirfylgd meðferðar. 

Rafræn eftirfylgd (Airview) er alla jafna í boði fyrstu þrjá mánuði eftir að meðferð hefst og er háð upplýstu samþykki af hálfu skjólstæðinga. Fylgst er með árangri meðferðar með rafrænni eftirfylgd og hjúkrunarfræðingur hefur samband við nýja skjólstæðinga á annarri og áttundu viku. Bóka þarf símatíma eða viðtal hjá hjúkrunarfræðingi ef að þarf frekari aðkomu eða aðstoð.

Ef að ekki eru til tæki með örgjörva, sem bjóða upp á rafræna eftirfylgd, þurfa skjólstæðingar að mæta í bókaðan tíma með kubbinn í aflestur á A3 til eftirfylgdar.

Göngudeildin er opin fyrir skjólstæðinga milli kl.8:00 - 16;00 alla virka daga fyrir bókaða tíma.

Tímabókanir:
Opið er fyrir tímabókanir og breytingu á tímabókun alla virka daga milli kl. 8:00 - 16:00. Tímabókanir eru fyrir þá sem eru í meðferð með svefnöndunartæki.

Endurnýjun búnaðar

Hægt er að hringja milli kl. 8:15 - 12:15 til að endurnýja búnað alla virka daga.

Afhending búnaðar er annað hvort á göngudeild svefntengdra sjúkdóma á A3 eða hjá öryggisvörðum á Landspítala í Fossvogi. 

Meðferð með svefnöndunartæki 

Meðal biðtími eftir að fá tæki er 6 - 12 mánuðir. Svefnöndunartækið er eign Sjúkratrygginga Íslands (SÍ). Greiða þarf leigugjald af tækinu og ákvarðar SÍ gjaldið.

Sjá gjaldskrá Landspítala: Svefnrannsóknir. Innifalið í gjaldi er eftirfylgd meðferðar og endurnýjun búnaðar. 

Fræðsluefni

• Svefnháðar öndunartruflanir
• Svefnöndunartæki - algeng vandamál og viðbrögð
• Svefnrannsóknir

Fræðsluefni frá Medor

Myndband

Meðferðin mín: ResMed leiðbeiningar með svefnöndunartæki

Þetta kennslumyndband hér ofan mun fara yfir hvernig þú átt að setja upp ResMed svefnöndunartæki og grímu. Myndbandið er um 8 mínútur að lengd þar sem farið er yfir uppsetningu í 9 þrepum

1. Hvernig á að setja upp AirSense 10 svefnöndunartækið
2. Hvernig tengja á barkann við tækið
3. Undirbúa HumidAir rakaboxið
4. Hvernig nota á AirSense 10 tækið
5. Gríman tekin úr umbúðum og sett saman
6. Hvernig á að tengja grímuna við tækið
7. Að aðlagast meðferðinni
8. Skráning á MyAir

Að hefja meðferð

Byrjið á því að fjarlægja allan búnað og tæki úr töskunni
Mælt er einnig með að skoða upplýsingar úr fræðslupakkanum „Meðferðin mín: ResMed leiðbeiningar með svefnöndunartæki“.

1. Hvernig á að setja upp AirSense 10 svefnöndunartækið
   Setjið hleðslusnúruna í samband við kringlótta tengið á bakhlið tækisins.
   Tengið rafmagnssnúruna við hleðslutækið og hinn endann í rafmagnsinnstungu.
   Þegar tækið er komið í samband sýnir það heimaskjáinn.
   
   
2. Hvernig tengja á barkann við tækið
   Ef þú hefur nú þegar ekki náð í barkann er hægt að finna hann í rennda hólfinu í töskunni.
   Tengdu L-laga enda barkans á bakhlið tækisins.
   Mikilvægt er að litli rafmagnskubburinn fari í raufina og þrýstu til að tryggja að barkinn sitji rétt.
   
   
3. Undirbúa HumidAir rakaboxið
   Opnið lokið á rakaboxinu, fyllið það með vatni úr kalda krananum og passið að það sé ekki meira en upp að (MAX) línunni.
   Passið að loka rakaboxinu svo að smellur heyrist.
   Þrýstið rakaboxinu varlega á sinn stað á hlið tækisins þannig að það renni á sinn stað.
   
   
4. Hvernig nota á AirSense 10 tækið
   START/STOP-takkinn ofan á vélinni er notaður til að hefja og stöðva meðferð.
   
   Snúningstakkinn að framan er notaður til að stilla þægindastig og til að nálgast upplýsingar um svefnmeðferðina. Snúið honum til að sjá valmöguleika og þrýstið á hann til að staðfesta valið.
   
   HOME-takkinn sendir þig afturá heimaskjáinn, óháð því hvar þú ert í valmyndinni.
   Athugið: allar aðrar stillingar vélarinnar eru stilltar fyrirfram af heilbrigðisstarfsmanni
   eftir þörfum þínum. – Þú þarft því ekki að breyta neinum stillingum fyrir notkun.
   
   
5. Gríman tekin úr umbúðum og sett saman
   Takið grímuna úr pakkningunni.
   AirFit P10 gríman kemur fullsamsett úr kassanum með þremur stærðum af púðum.
   Mælt með því að byrja að nota púðann sem er nú þegar á grímunni, en skipta ef að þér finnst hann of stór eða of lítill getur haft áhrif á hversu vel gengur að nota grímuna.
   Svona lítur gríman út þegar hún er tilbúin til notkunar
   
   
6. Mátun grímunnar
   Nefpúðar Airfit P10 grímunnar eru hannaðir til að passa þægilega fremst á nasirnar og eiga ekki að fara alveg inn í nefið. Byrjið á því að setja fyrst púðana í nasirnar eins og sést hér í myndbandinu.
   
   Bregðið sjálfstillandi höfuðböndunum yfir höfuðið og dragið böndin tvö í sundur til að auka stöðugleika. Aðlagið böndin eftir þörfum með því að færa þau saman eða í sundur til að þau sitji vel og séu ekki of þétt.
   Svona á gríman að vera þegar hún er rétt sett á.
   Ef að púðarnir eru of litlir eða stórir er hægt að skipta um þá og prófa aðra stærð sem gæti hentað betur.
   
   
7. Hvernig á að tengja grímuna við tækið
   Með grímuna á andlitinu þarf að byrja á að tengja barkann við tækið í grímuna.
   
   Til að tryggja að gríman sé rétt sett upp er hægt að velja um „Mask Fit Test“.
   Snúið snúningstakkanum á heima-skjánum og veljið „My Options“ (Val mitt). Þrýstið á snúningstakkann til að staðfesta valið.
   Færið niður að „Run Mask Fit“ valkostinum og þrýstið á snúningstakkann.
   Tækið mun þá byrja að blása lofti og þá gæti þrýstingurinn verið nokkuð mikill. Það er eðlilegt og er hannað til að prófa hvort að gríman leki.
   Reyndu að slaka á, andaðu eins og venjulega og horfðu á skjáinn á tækinu.
   
   Ef þú sérð grænan broskall þarf ekki að aðlaga grímuna frekar. Ef þú sérð rauðan fýlukarl gefur það til kynna að gríman gæti lekið of mikið.
   Til að laga grímuna skal draga hana frá andlitinu og leggja hana aftur að nefinu. Þú gætir þurft að laga höfuðböndin aftur.
   Þegar gríman situr rétt mun græni broskarlinn aftur birtast á skjánum.
   Veldu „Stop mask fit“ þegar þú hefur náð góðri grímuþéttni.

Lungu og öndunarfæri